Σύνοψη βιβλίου
Βραβείο The Athens Prize for Literature 2015
Θα µιλήσω πρώτα για τη ληστεία που διέπραξαν οι γονείς µας. Στη συνέχεια, για τους φόνους, που έγιναν αργότερα. Το πιο σηµαντικό είναι η ληστεία, γιατί αυτή έκανε τη ζωή µου, καθώς και τη ζωή της αδελφής µου να πάρουν τον δρόµο που τελικά πήραν. Αν δεν ειπωθεί αυτό πρώτα, τα υπόλοιπα δεν θα βγάζουν νόηµα.
Οι γονείς µας ήταν οι τελευταίοι άνθρωποι που θα περίµενε κανείς να ληστέψουν µια τράπεζα. Ούτε αλλόκοτοι άνθρωποι ήταν ούτε εµφανώς εγκληµατίες. Κανένας δε θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα κατέληγαν έτσι όπως κατέληξαν. Ήταν δυο συνηθισµένοι τύποι – αν και, από τη στιγµή που λήστεψαν την τράπεζα, αυτού του είδους η αντιµετώπιση δεν είχε, φυσικά, κανένα αντίκρισµα πια.
Το 1956, η οικογένεια του Ντελ Πάρσονς εγκαθίσταται στο Γκρέιτ Φολς της Μοντάνα, όπως έκαναν πολλές οικογένειες στρατιωτικών µετά τη λήξη του πολέµου. Ο πατέρας του, ο Μπεβ, είναι ένας γεροδεµένος οµιλητικός άντρας, αξιωµατικός της αεροπορίας µε καταγωγή από την Αλαµπάµα, αισιόδοξος από τη φύση του και επιρρεπής στις απάτες. Ο Ντελ και η δίδυµη αδελφή του, η Μπέρνερ, µπορούν εύκολα να αντιληφθούν τι ήταν αυτό που γοήτευσε τη µητέρα τους. Ωστόσο, η µητέρα τους, η Νίβα, που κατάγεται από οικογένεια µορφωµένων Εβραίων µεταναστών, είναι µια συνεσταλµένη καλλιτεχνική φύση, αποξενωµένη από τον επαρχιώτικο κόσµο του πατέρα τους µε τα στενεµένα οικονοµικά και τις συνεχείς µετακινήσεις. Tο γεγονός ότι οι γονείς του Ντελ αποφάσισαν να ληστέψουν µια τράπεζα οφείλεται περισσότερο σε αστοχία του ενστίκτου τους και σε κακοτυχία…
Μετά τη σύλληψή τους, ο δεκαπεντάχρονος Ντελ σώζεται από µια οικογενειακή φίλη, πριν καταφτάσουν οι αρµόδιες αρχές. Κι η ζωή του θα κατευθυνθεί µε ταχύτητα προς το άγνωστο, προς τον βίαιο και αινιγµατικό Άρθουρ Ρέµλινγκερ, προς τον Καναδά, γη της λύτρωσης και της εγκατάλειψης…
Ο Καναδάς είναι ένα µυθιστόρηµα για τις αχανείς εκτάσεις, τις περίπλοκες αυτότητες και την εύθραυστη ανθρωπιά, ένα έργο που εξετάζει τη λεπτή διαχωριστική γραµµή ανάµεσα στο φυσιολογικό και στο ανοίκειο, καθώς κι εκείνες τις περιστάσεις που υπονοµεύουν τις παγιωµένες απόψεις µας για τον κόσµο.
O Ρίτσαρντ Φορντ για τη βράβευση του βιβλίου:
Η βράβευση αυτή αποτελεί σημαντική τιμή για μένα, καθώς και μια υπέροχη έκπληξη. Και για τα δύο είμαι ιδιαιτέρως ευγνώμων.
Σε μια εποχή κατά την οποία η Ελλάδα πρέπει να αισθάνεται ότι βρίσκεται στη δίνη πολλών κυκλώνων ταυτόχρονα, μου προκαλεί αίσθημα ταπεινοφροσύνης να συνειδητοποιώ ότι ιστορίες σαν τη δική μου αρέσουν και τυγχάνουν της ένθερμης υποδοχής των Ελλήνων συναδέλφων μου (τους οποίους χαιρετίζω και ευχαριστώ), πόσω μάλλον που πρόκειται για ιστορίες γραμμένες πολύ μακριά από τις δικές τους ακτές, σε μια μακρινή γλώσσα, και πηγάζουν μάλιστα από μια χώρα τόσο αδιάφορη για τον υπόλοιπο κόσμο όσο η δική μου, οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Η μετάφραση είναι φυσικά το μαγικό κλειδί. Ευχαριστώ, λοιπόν, θερμά τις Εκδόσεις Πατάκη και τον μεταφραστή του Καναδά κ. Θωμά Σκάσση για την αξιόλογη προσπάθεια και τη μεταφραστική δεινότητά του.
Γιατί, ασφαλώς, χάρη στη μετάφραση η “αμερικανική λογοτεχνία” γίνεται “ελληνική λογοτεχνία” και αντίστροφα, όπως επίσης χάρη στη δική της γενναιοδωρία επιτρέπεται σε συγγραφείς δημιουργικής φαντασίας όπως εγώ, οι οποίοι αλλιώς θα περνούσαν απαρατήρητοι, να παίζουν έναν έστω μικρό ρόλο στο καταλάγιασμα αυτών των καταιγίδων που προανέφερα. Όλοι μας θα παίζαμε δίχως αμφιβολία έναν τέτοιο ρόλο, αν περνούσε από το χέρι μας.
Όποτε συγκρούονται πολιτισμοί, θρησκείες αντιμάχονται η μία την άλλη και ο “άλλος”, άντρας ή γυναίκα, παρουσιάζεται ξαφνικά ως αντίπαλος ή εχθρός, συχνά αυτό είναι αποτέλεσμα παρανοήσεων που δημιουργούνται λόγω της έλλειψης φαντασίας και της φυσικής συμμάχου της, της ενσυναίσθησης. Αυτό είναι και το μικρό μερίδιο που πρέπει να συνεισφέρουμε εμείς οι μυθιστοριογράφοι: την ελεύθερη φαντασία μας επικεντρωμένη στον συνάνθρωπο, στον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας.
Σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να αποπειραθώ να κάνω αυτή τη μικρή συνεισφορά ενσυναίσθησης στους αναγνώστες σας. Αυτή η βράβευση από την πόλη των Αθηνών αποτελεί μεγάλη τιμή για μένα και για το βιβλίο μου και θα προσπαθήσω να φανώ αντάξιός της. Μακάρι να μπορούσα να βρίσκομαι μαζί σας απόψε. Σας στέλνω την ευγνωμοσύνη μου και τις θερμότερες εγκάρδιες ευχές μου».
Θα µιλήσω πρώτα για τη ληστεία που διέπραξαν οι γονείς µας. Στη συνέχεια, για τους φόνους, που έγιναν αργότερα. Το πιο σηµαντικό είναι η ληστεία, γιατί αυτή έκανε τη ζωή µου, καθώς και τη ζωή της αδελφής µου να πάρουν τον δρόµο που τελικά πήραν. Αν δεν ειπωθεί αυτό πρώτα, τα υπόλοιπα δεν θα βγάζουν νόηµα.
Οι γονείς µας ήταν οι τελευταίοι άνθρωποι που θα περίµενε κανείς να ληστέψουν µια τράπεζα. Ούτε αλλόκοτοι άνθρωποι ήταν ούτε εµφανώς εγκληµατίες. Κανένας δε θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα κατέληγαν έτσι όπως κατέληξαν. Ήταν δυο συνηθισµένοι τύποι – αν και, από τη στιγµή που λήστεψαν την τράπεζα, αυτού του είδους η αντιµετώπιση δεν είχε, φυσικά, κανένα αντίκρισµα πια.
Το 1956, η οικογένεια του Ντελ Πάρσονς εγκαθίσταται στο Γκρέιτ Φολς της Μοντάνα, όπως έκαναν πολλές οικογένειες στρατιωτικών µετά τη λήξη του πολέµου. Ο πατέρας του, ο Μπεβ, είναι ένας γεροδεµένος οµιλητικός άντρας, αξιωµατικός της αεροπορίας µε καταγωγή από την Αλαµπάµα, αισιόδοξος από τη φύση του και επιρρεπής στις απάτες. Ο Ντελ και η δίδυµη αδελφή του, η Μπέρνερ, µπορούν εύκολα να αντιληφθούν τι ήταν αυτό που γοήτευσε τη µητέρα τους. Ωστόσο, η µητέρα τους, η Νίβα, που κατάγεται από οικογένεια µορφωµένων Εβραίων µεταναστών, είναι µια συνεσταλµένη καλλιτεχνική φύση, αποξενωµένη από τον επαρχιώτικο κόσµο του πατέρα τους µε τα στενεµένα οικονοµικά και τις συνεχείς µετακινήσεις. Tο γεγονός ότι οι γονείς του Ντελ αποφάσισαν να ληστέψουν µια τράπεζα οφείλεται περισσότερο σε αστοχία του ενστίκτου τους και σε κακοτυχία…
Μετά τη σύλληψή τους, ο δεκαπεντάχρονος Ντελ σώζεται από µια οικογενειακή φίλη, πριν καταφτάσουν οι αρµόδιες αρχές. Κι η ζωή του θα κατευθυνθεί µε ταχύτητα προς το άγνωστο, προς τον βίαιο και αινιγµατικό Άρθουρ Ρέµλινγκερ, προς τον Καναδά, γη της λύτρωσης και της εγκατάλειψης…
Ο Καναδάς είναι ένα µυθιστόρηµα για τις αχανείς εκτάσεις, τις περίπλοκες αυτότητες και την εύθραυστη ανθρωπιά, ένα έργο που εξετάζει τη λεπτή διαχωριστική γραµµή ανάµεσα στο φυσιολογικό και στο ανοίκειο, καθώς κι εκείνες τις περιστάσεις που υπονοµεύουν τις παγιωµένες απόψεις µας για τον κόσµο.
O Ρίτσαρντ Φορντ για τη βράβευση του βιβλίου:
Η βράβευση αυτή αποτελεί σημαντική τιμή για μένα, καθώς και μια υπέροχη έκπληξη. Και για τα δύο είμαι ιδιαιτέρως ευγνώμων.
Σε μια εποχή κατά την οποία η Ελλάδα πρέπει να αισθάνεται ότι βρίσκεται στη δίνη πολλών κυκλώνων ταυτόχρονα, μου προκαλεί αίσθημα ταπεινοφροσύνης να συνειδητοποιώ ότι ιστορίες σαν τη δική μου αρέσουν και τυγχάνουν της ένθερμης υποδοχής των Ελλήνων συναδέλφων μου (τους οποίους χαιρετίζω και ευχαριστώ), πόσω μάλλον που πρόκειται για ιστορίες γραμμένες πολύ μακριά από τις δικές τους ακτές, σε μια μακρινή γλώσσα, και πηγάζουν μάλιστα από μια χώρα τόσο αδιάφορη για τον υπόλοιπο κόσμο όσο η δική μου, οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Η μετάφραση είναι φυσικά το μαγικό κλειδί. Ευχαριστώ, λοιπόν, θερμά τις Εκδόσεις Πατάκη και τον μεταφραστή του Καναδά κ. Θωμά Σκάσση για την αξιόλογη προσπάθεια και τη μεταφραστική δεινότητά του.
Γιατί, ασφαλώς, χάρη στη μετάφραση η “αμερικανική λογοτεχνία” γίνεται “ελληνική λογοτεχνία” και αντίστροφα, όπως επίσης χάρη στη δική της γενναιοδωρία επιτρέπεται σε συγγραφείς δημιουργικής φαντασίας όπως εγώ, οι οποίοι αλλιώς θα περνούσαν απαρατήρητοι, να παίζουν έναν έστω μικρό ρόλο στο καταλάγιασμα αυτών των καταιγίδων που προανέφερα. Όλοι μας θα παίζαμε δίχως αμφιβολία έναν τέτοιο ρόλο, αν περνούσε από το χέρι μας.
Όποτε συγκρούονται πολιτισμοί, θρησκείες αντιμάχονται η μία την άλλη και ο “άλλος”, άντρας ή γυναίκα, παρουσιάζεται ξαφνικά ως αντίπαλος ή εχθρός, συχνά αυτό είναι αποτέλεσμα παρανοήσεων που δημιουργούνται λόγω της έλλειψης φαντασίας και της φυσικής συμμάχου της, της ενσυναίσθησης. Αυτό είναι και το μικρό μερίδιο που πρέπει να συνεισφέρουμε εμείς οι μυθιστοριογράφοι: την ελεύθερη φαντασία μας επικεντρωμένη στον συνάνθρωπο, στον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας.
Σας ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να αποπειραθώ να κάνω αυτή τη μικρή συνεισφορά ενσυναίσθησης στους αναγνώστες σας. Αυτή η βράβευση από την πόλη των Αθηνών αποτελεί μεγάλη τιμή για μένα και για το βιβλίο μου και θα προσπαθήσω να φανώ αντάξιός της. Μακάρι να μπορούσα να βρίσκομαι μαζί σας απόψε. Σας στέλνω την ευγνωμοσύνη μου και τις θερμότερες εγκάρδιες ευχές μου».
